Overwater Grondbeleid Adviesbureau

Gemeentelijke voorkeursrechten in 2016

donderdag 26 januari 2017
 

Op basis van de Wet voorkeursrecht gemeenten kan de gemeente eigenaren verplichten bij een voorgenomen verkoop de gronden eerst aan de gemeente aan te bieden. Dit vanuit de visie dat als de gemeente de gronden kan kopen zij een betere uitgangspositie heeft bij de realisering van de door haar gewenste plannen.

Door de jaren heen hebben wij onze kennis op het gebied van het gemeentelijk voorkeursrecht steeds op peil gehouden, vanuit de visie dat het gemeentelijk voorkeursrecht een zeer goed bruikbaar instrument is en blijft in de gereedschapskist van het gemeentelijk grondbeleid; ongeacht of dit nu actief of faciliterend grondbeleid betreft.

Voor en na de crisis
Wij hebben eerder al geconstateerd dat er voor de crisis veel meer vestigingen plaatsvonden (554 in 2008) dan na de crisis met als dieptepunt 22 vestigingen in 2014.

In 2015 was er sprake van een toename van het aantal gevestigde voorkeursrechten van 22 naar 41 vestigingen. De vraag was of dat door zou zetten in 2016. Na een globaal onderzoek van het aantal gepubliceerde vestigingen in de Staatscourant bleek er ten opzichte van 2014 sprake te zijn van een toename in 2016, maar ten opzichte van 2015 een afname: in totaal 33.

Locaties
Verder zien wij dat het voorkeursrecht het meest in grote steden (Amsterdam en omgeving, Den Haag, Eindhoven) en middelgrote steden (Waalwijk, Harderwijk) gevestigd wordt, maar dat er ook gebruik van wordt gemaakt in kleinere gemeenten zoals Siddeburen, Dinxperloo en Schouwen-Duiveland (dorpskern Renesse).

Hernieuwde belangstelling
Ondanks afname van het aantal vestigingen constateren wij toch in de praktijk een hernieuwde belangstelling voor het voorkeursrecht met name ook voor locaties waar het voorkeursrecht al langere tijd op ligt. Gemeenten voeren weer een actiever grondbeleid en ondanks het feit dat er in 2016 'maar' 33 vestigingen waren, worden wij steeds meer betrokken bij koopprocedures. Verder merken we dat gemeenten ook steeds vaker het voorkeursrecht inzetten om afspraken te maken met ontwikkelaars, zonder als gemeente zelf een grondpositie te hoeven innemen.

Het voorkeursrecht is nog steeds een prima instrument om de regie te bewaren. Uit het aantal vestigingen kunnen we concluderen dat er selectief en dus strategisch gebruik van dit instrument wordt gemaakt.

Als u nog vragen heeft over de toepassing van het gemeentelijk voorkeursrecht, neem dan gerust contact op.