Bindend advies deskundigencommissie

Een deel van onze werkzaamheden wordt gevormd door het optreden als deskundige in een driedeskundigen adviescommissie. Soms wordt ons gevraagd wat dit nu precies inhoudt. In deze blog wordt ingegaan op de mogelijkheden van het bindend deskundigenadvies en is als volgt opgebouwd:

• Inleiding
• Bindend karakter
• Aantal deskundigen
• Procedure
• Protocol
• Voordelen
• Conclusie

Inleiding
Het Burgerlijk Wetboek heeft in Boek 5 maar liefst 59 artikelen opgenomen over eigendom. Het eerste artikel luidt: Eigendom is het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan hebben.[1] Ook bij transacties in onroerend goed wordt de maatschappij in toenemende mate gejuridiseerd. Reeds bij geringe onenigheid wordt de confrontatie gezocht en is de stap naar de rechter nabij. In veel zaken is tussenkomst van de rechter niet noodzakelijk en is het oplossen van een conflict mogelijk middels een bindend deskundigenadvies.

Zolang de eigendom en het gebruik bij één en dezelfde persoon blijft, is er doorgaans niet veel aan de hand. Bij de overgang van het volledige eigendomsrecht of van een afgeleid recht, ontstaan er regelmatig geschillen. Bijna alle geschillen zijn uiteindelijk terug te voeren op een financieel geschil. Ondanks het verschil van inzicht komen partijen er vaak zelf uit en wordt het geschil in der minne geschikt. In een aantal gevallen loopt het conflict hoog op en wordt de rechter ingeschakeld om een oordeel te vellen. Daarbij doet de rechter meestal een beroep op externe deskundigen. Afhankelijk van de aard en de omvang van het geschil wordt er één of worden er drie deskundigen bij vonnis benoemd. De meeste rechtbanken en gerechtshoven doen tegenwoordig een beroep op deskundigen die zijn opgenomen in het Landelijk Register Gerechtelijk Deskundigen (LRGD). Het LRGD wordt beheerd door een onafhankelijke stichting die zich ten doel stelt een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van het deskundigenbewijs in de rechtspleging door het beheren van een openbaar register met gerechtelijk deskundigen die voldoende toegerust zijn om adequaat op te kunnen treden in de rechtspleging. Het LRGD registreert deskundigen op alle vakgebieden die ingeschakeld worden bij zaken in strafrecht, civiel recht en bestuursrecht.

Aan opname in het register van deskundigen zijn voorwaarden verbonden die zowel zien op de vakdeskundigheid van de deskundige als op de kennis van de juridische aspecten van het optreden als deskundige in rechte.

Bindend karakter
Als partijen een twistpunt met elkaar hebben, maar nog wel 'on speaking terms' zijn, bestaat de mogelijkheid om gezamenlijk een bindend advies af te spreken. Deze procedure is in zekere zin vergelijkbaar met het externe advies dat een rechter inroept. Uiteindelijk heeft de rechter het laatste woord bij het uitspreken van het vonnis en hoeft hij zich niet persé te houden aan het advies van de deskundige. In veel gevallen wordt dit advies door de rechter echter wel opgevolgd.

In een bindend adviesprocedure spreken partijen vooraf duidelijk af welke opdracht de deskundigen krijgen en volgens welke procedure deze te werk gaan, maar spreken tegelijkertijd ook af dat het advies dat wordt gegeven voor beide partijen bindend is. Indien één van de partijen dit bindend advies later in een gerechtelijke procedure ter discussie stelt, staat deze doorgaans niet sterk, aangezien hij zich vooraf heeft verbonden aan de uitslag. Als er feitelijke onjuistheden in het rapport staan, hebben partijen in het kader van hoor en wederhoor de gelegenheid de deskundigen hier op te wijzen. Als de deskundigen deze opmerkingen negeren kan er een grond voor een procedure ontstaan.

Aantal deskundigen
De procedure voor een bindend advies is in principe vormvrij, maar volgt doorgaans een helder en vastgesteld format. Partijen kunnen ervoor kiezen om gezamenlijk één deskundige te benoemen, maar in de praktijk wordt er vaak door elk der partijen één deskundige benoemd, die gezamenlijk een onafhankelijk derde deskundige benoemen. De eerste twee deskundigen zijn weliswaar door de partijen benoemd, maar dienen zich als objectief en onafhankelijk deskundige op te stellen. Zij zijn in deze kwestie geen belangenbehartiger.
 

Procedure
Voordat de partijen deskundigen benoemen, is het zaak om goed na te denken over de werkwijze van de deskundigen. Daarbij gaat het om de wijze van aanpak, maar ook over het beslismodel dat binnen de commissie doorslaggevend zal zijn als de deskundigen niet tot een eensluidend oordeel kunnen komen. In de praktijk wordt vaak met het volgende model gewerkt.

• Elk der partijen benoemen één deskundigen (A en B);
• A en B benoemen gezamenlijk een onafhankelijk derde deskundige (C);
• De derde deskundige treedt op als voorzitter van de commissie;
• Bij een verdeeld advies heeft de derde deskundige een bepalende stem;
• Het advies heeft het principe van hoor en wederhoor als uitgangspunt;
• Doorgaans begint de procedure met een hoorzitting waarbij partijen in de gelegenheid worden gesteld om de deskundigen te informeren;
• Als de commissie vragen heeft aan de partijen die leiden tot aanvullende informatie, worden partijen ruimschoots in de gelegenheid gesteld om deze aan te leveren. Vanaf het moment dat de commissie benoemd is, spreken partijen af dat van alle informatie en correspondentie een afschrift gaat naar zowel de deskundigen als naar de tegenpartij;
• Van de hoorzitting komt een verslag waarop partijen de gelegenheid hebben te reageren;
• Aansluitend op de hoorzitting vindt door de deskundigen een opname van het object plaats, waarbij partijen in de gelegenheid worden gesteld om hierbij aanwezig te zijn;
• De commissie houdt beraad, doet research en bespreekt onderling een conceptrapportage;
• De commissie brengt een conceptrapportage uit, waarbij partijen de gelegenheid krijgen om in eerste aanleg op te reageren en in tweede aanleg om op elkaars reactie te reageren. Termijnen worden vooraf vastgelegd;
• De commissie wikt en weegt de ingebrachte adviezen en legt haar definitieve oordeel vast in een advies dat bindend is naar beide partijen.

Protocol
Het driedeskundigenadvies mag worden gezien als een goed alternatief voor een juridische procedure. De deskundigen volgen daarbij een vooraf vastgelegd protocol, waarin zaken als opdrachtomschrijving, peildatum, werkwijze, besluitvormingsproces en de wijze waarop inhoud gegeven wordt aan het principe 'hoor en wederhoor' worden vastgelegd. Partijen leggen in het protocol tevens vast op welke wijze het advies van de deskundigen partijen bindt. In het protocol worden ook kwaliteitseisen voor de deskundigen vastgelegd. Dit kan bijvoorbeeld zijn dat elke deskundige minimaal als taxateur is gecertificeerd of dat minimaal één van de drie deskundigen is ingeschreven in het LRGD.
 

Voordelen
Een driedeskundigenadvies neemt, mede als gevolg van de toepassing van het principe van hoor en wederhoor, ongeveer een half jaar in beslag. Ten opzichte van een gerechtelijke procedure wordt er doorgaans forse tijdswinst geboekt. Ook qua kosten is men met een driedeskundigenadvies gewoonlijk goedkoper uit, omdat advocaatkosten kunnen worden uitgespaard. Aangezien partijen in de procedure voldoende inbreng krijgen, kunnen beide partijen zich doorgaans vinden in het eindoordeel van de deskundigencommissie.
 

Conclusie
Bij conflicten over de uitleg van overeenkomsten en waardeoordelen in onroerend goed transacties is de gang naar de rechter niet de enige oplossing. Door middel van een bindend deskundigenadvies kunnen partijen zonder tussenkomst van de rechter een bevredigende oplossing vinden. Voor meer informatie over het deskundigenadvies kunt u ons altijd even bellen.