Zakelijke rechten en gedoogplichten
Voor de aanleg en instandhouding van kabels en leidingen, windturbines, zonneparken, hoogspanningsverbindingen, ondergrondse infrastructuur en waterstaatswerken is het voor de initiatiefnemer niet altijd nodig om de gehele onroerende zaak in eigendom te verwerven. In de praktijk worden hiervoor zakelijke rechten overeengekomen en gevestigd. Indien geen overeenstemming wordt bereikt door middel van een overeenkomst, kan de aanleg en de instandhouding van deze infrastructurele (nuts)voorzieningen zo nodig door middel van een gedoogbeschikking worden afgedwongen. Op grond van die gedoogbeschikking zijn eigenaren en andere rechthebbenden van de grond, verplicht de aanleg en instandhouding van deze voorzieningen te gedogen.
Wij adviseren aan initiatiefnemers en grondeigenaren vanuit onze jarenlange praktijkervaring over (de vestiging van) beperkt zakelijke rechten van opstal of kwalitatieve verplichtingen en over (het laten opleggen van) gedoogplichten. Tevens adviseren wij over de vergoedingen en/of schadeloosstellingen die aan de rechthebbenden van de grond toekomen.
Onteigeningsbeschikking of gedoogbeschikking
Voor een gedoogbeschikking is geen plaats als het belang van de rechthebbende verlangt dat de eigendom wordt overgenomen of wordt onteigend. Dat is met name aan de orde als sprake is van een ingrijpende belemmering van de gebruiksmogelijkheden van het perceel waarop de gedoogbeschikking komt te liggen.
Andersom is uitgangspunt dat onteigening niet noodzakelijk is indien het beoogde werk door middel van een gedoogbeschikking kan worden gerealiseerd.
Op 1 januari 2024 Is de Omgevingswet (Ow) in werking getreden (en de Belemmeringenwet Privaatrecht vervallen).
De mogelijkheden voor het bevoegd gezag om bij beschikking een gedoogplicht op te leggen om werken en werkzaamheden te gedogen die de vrije gebruiksmogelijkheden van een perceel belemmeren zijn onder de Ow verruimd. Dat leidt er zoal toe dat vormen van meervoudig grondgebruik die onder het voorheen vigerende wettelijke regime uitsluitend door middel van onteigening konden worden afgedwongen, nu tot stand kunnen komen zonder onteigening, maar door middel van een bij beschikking opgelegde gedoogplicht.
Wij adviseren overheden en initiatiefnemers, desgewenst projectmatig over de vraag wanneer een gedoogbeschikking is aangewezen en wanneer gekozen moet worden voor onteigening.
Blogs over dit onderwerp